Waarom doe ik de dingen die ik doe?

Interview met Rob van Soest – door Renate Tromp

Mensenkenner pur sang en vaste gast van Woudschoten Rob van Soest geeft verdieping aan ons thema: Het is onze natuur. Wat is dat eigenlijk, onze natuur? “Veel van wie we denken te zijn is aangeleerd gedrag. Je eigen natuur vinden is niets meer dan ontdekken: wat is van mij en wat heb ik mezelf aangeleerd?”

Het is op het eerste gezicht best een triest verhaal dat coach en Essenza directeur Rob van Soest vertelt. Het gaat zo: Bij je geboorte ben je helemaal wie je bent. Maar naar mate je ouder wordt, ontdek je wat je moet doen om gezien te worden, erbij te horen, de liefde van de ander niet te verliezen enz. Door je gedrag hieraan aan te passen, raak je steeds meer verwijderd van wie je werkelijk bent.

Eenmaal volwassen is dat de persoon die je kent, van wie je denkt: dit ben ik. Ik ben nou eenmaal recht door zee, of bescheiden, brutaal, onafhankelijk, eigenwijs, of juist verlegen. Misschien. Is het antwoord van Rob. Of misschien ook niet.

Dat we als kind leren spiegelen en ons gaan gedragen naar wat we verwachten lijkt misschien triest, het is vooral een fact of life, aldus Rob.

Wanneer wordt het dan een probleem?
“Als mens worden we ten diepste gedreven door de angst om liefde te verliezen. Om dat te voorkomen of om liefde te krijgen, daar doen we alles voor. Veel van wie we denken te zijn is aangeleerd gedrag. Gedrag dat er – toen je jong was – voor zorgde dat je erbij mocht horen. Dat betekent dat veel mensen feitelijk in de overlevingsstand staan. Ze moeten van zichzelf van alles, ook al weten ze niet precies waarom en waardoor. Door al dat moeten komt er onnatuurlijk gedrag boven en daar krijgen mensen uiteindelijk last van, omdat dat je veel energie kost.”

Wat is dat eigenlijk, je eigen natuur?
“Je eigen natuur vinden is niets meer dan ontdekken: wat is van mij en wat heb ik mezelf aangeleerd? Toen je jong was heb je bijvoorbeeld geleerd dat bij autoritair gedrag van de ander niets zeggen, jezelf onzichtbaar maken het beste werkt. Het gevaar is geweken en je kunt weer door. Later in je leven ontdek je dat dichtklappen niet altijd werkt. Dat je daar soms last van hebt en best wilt zeggen wat je ergens van denkt. Ook tegen een autoritair persoon. Dat kan je opnieuw aanleren.”

“Wat heb ik mezelf aangeleerd en wat is echt van mij?”

Is dat moeilijk?
“Bij Essenza hebben we een vierdaagse training die we hier op Woudschoten geven. Daarin geven we antwoord op de vraag: Waarom doe ik de dingen die ik doe? Gedrag vertoon je in een splitsecond. Maar je kunt leren om je brein te slim af te zijn. Door bewust te gaan leven. Wat heb ik mezelf aangeleerd en wat is echt van mij? Weet je dat, dan kun je bepalen welk gedrag effectief is voor jou en wat je eigen kwaliteiten zijn. Dan kun je het beste uit jezelf halen.”

Jij helpt mensen zodat zij zichzelf kunnen ‘ genezen’. Zie je ook manieren om het ‘te voorkomen’? Bijvoorbeeld bij kinderen?
“We willen allemaal het beste voor het kind. Maar wat is dat? De grootste valkuil is dat we automatisch onze eigen normen & waarden, onze eigen angsten en dus ons eigen onnatuurlijke gedrag doorgeven aan kinderen. Dat hoort niet. Dat zeg je niet. Dat doe je niet. En ik zal jou daar bij helpen. Het zou geweldig zijn als ouders en bijvoorbeeld leerkrachten snappen hoe slecht dit vaak uitpakt. Hoeveel invloed we hebben op kinderen in het kwijt raken van hun eigen natuur. Maar dus ook: hoe we kunnen leren dit om te draaien.”

“De angst regeert en het natuurlijke gedrag van Nederland, open minded zijn, verdwijnt.”

Als we het beste willen voor kinderen waarom doen ouders en scholen dat dan niet?
“De maatschappij is meer en meer prestatiegericht aan het worden. Kinderen worden voorbereid op de kenniseconomie. Goede cijfers worden steeds belangrijker en creatieve vakken verdwijnen naar de achtergrond. We leren onze focus te leggen op wat verbeterd moet worden en minder op waar we goed in zijn. Dit voedt onnatuurlijk gedrag bij kinderen en gaat voorbij aan de vraag: hoe voelt dit kind zich? Waar wordt hij of zij blij van? Daar komt de angst en het wantrouwen in de maatschappij nog bij. Ouders raken verkrampt en denken dat ze hun kinderen vooral weerbaar moeten maken tegen alle gevaren.”

We leven toch in een heerlijk land. Waar komt die angst vandaan?
“Dat is de vicieuze cirkel waar we in zitten. We zijn bang al dat heerlijks kwijt te raken en dat voedt onnatuurlijk gedrag. Je ziet het aan de zwarten pieten discussie. De angst regeert en het natuurlijke gedrag van Nederland, open minded zijn, verdwijnt. Doordat we steeds meer natuurlijk gedrag kwijtraken, wordt de angst opnieuw gevoed. En die angst gaat via ouders en scholen over op kinderen die nog minder natuurlijk gedrag overhouden.”

“Ouders adviseer ik zo naar hun kind te kijken: Jij weet hoe jezelf in elkaar zit, leer mij jou te kennen.”

Hoe kunnen we die vicieuze cirkel stoppen?
“Als ik de baas zou zijn, zou ik morgen het onderwijs op de schop gooien. Met 100% aandacht voor kinderen en voor wat zij te zeggen hebben. Ik zou ze leren te kijken naar wat er wel is in plaats van wat er niet is. ?Ouders adviseer ik zo naar hun kind te kijken: Jij weet hoe jezelf in elkaar zit, leer mij jou te kennen. Kinderen vinden het helemaal niet moeilijk om te kiezen. Ze weten soms alleen nog niet waartussen. Als ouders of leerkrachten kunnen wij aangeven wat de keuzes zijn en welke consequenties daar bij horen. Kies niet voor het kind, maar neem het serieus.”

Tot slot, je bent op zoek gegaan naar de natuur van de medewerkers van Woudschoten. Wat is je opgevallen?
“Kun je gewoon lekker jezelf zijn? Met die vraag zocht ik ze op. Het was voor mij echt een openbaring om te merken dat Woudschoten één grote familie is. Een plek waar je lekker jezelf kunt zijn en over de grens mag gaan waarvoor je hier bent. Mensen voelen zich vrij om te zeggen wat ze denken en dat wordt gewaardeerd. In plaats van dat ze te horen krijgen: waar bemoei jij je mee? Als klant van Woudschoten is mij die gelijkwaardigheid in mensen nooit in die mate opgevallen. Ik zou Woudschoten adviseren haar natuur, het familiaire, in die zin meer naar buiten te brengen.”

Gouden tip
“Vanuit vertrouwen gaan leven en je angsten het hoofd bieden. Ik lees geen krant, ik kijk niet naar de nieuwsberichten op TV en toch mis ik niks. Ik ben in staat om met veel minder angst en meer vertrouwen dingen aan te gaan.” Het kost mij minder energie en daardoor heb ik meer vermogen!